Beynin sürətli qocalması ilə əlaqəli genlər tapıldı

Pekin Tibb alimləri, beynin sürətli bioloji yaşlanmasından məsul olan yeddi geni aşkar ediblər və bu genlərə təsir edə bilən 13 dərman müəyyən ediblər. Araşdırma nəticələri Science Advances jurnalında dərc olunub.

Beyin sağlamlığı araşdırmalarında ən vacib parametr, brain age gap (BAG) adlanan markerdir. Bu, insanın beyninin təxmini bioloji yaşı ilə onun xronoloji yaşı arasındakı fərqi təmsil edir və sistemlərin "yaşlanma" dərəcəsini göstərir. Artmış BAG, Alzheimer xəstəliyi, şizofreniya və digər patologiyaları olan insanlarda müşahidə edilir.

Məlumdur ki, beyin "köhnəlməsi" travmalar, xəstəliklər və sağlam olmayan həyat tərzi nəticəsində baş verə bilər. Lakin bu parametrə təsir edən qeyri-aşkar faktorları tapmaq hələ də çətin bir tapşırıqdır.

Beynin bioloji yaşına genetik faktorlardan necə təsir etdiyini anlamaq üçün alimlər 39 min insanın bioloji nümunələrini analiz ediblər. İştirakçıların orta yaşı 64 olmuşdur. Tədqiqatçılar yalnız genetik materialı deyil, həmçinin iştirakçıların MRT skanerləmə nəticələrini, həyat tərzi, təhsil və pəhriz barədə məlumatları da istifadə ediblər.

Nəticələr göstərdi ki, yeddi gen — MAPT, TNFSF12, GZMB, SIRPB1, GNLY, NMB və C1RL — beynin yaşlanmasını ləngitmək üçün perspektivli hədəflərdir. Alimlər həmçinin beyin yaşının qiymətləndirilməsi üçün kritik əhəmiyyət daşıyan beyin sahələrini müəyyən ediblər. Bunlar lenticular nüvəsi və occipital lob olub.

İkinci mərhələdə alimlər hədəf genlər, yaşlanma ilə əlaqəli əsas beyin sahələri və əvvəlki klinik sınaqların nəticələri haqqında bildiklərini birləşdirərək 13 dərmanı müəyyən ediblər. Siyahıya ağrı kəsici diklofenak və şəkər xəstəliyinə qarşı dərman olan metformin də daxil edilib.

Rəxşəndə İkramlı