Niyə biz xainlərə etibar edirik - Araşdırma

Psixologiya və sosial davranış araşdırmaları göstərir ki, insanlar bəzən xainlərə etibar edirlər, baxmayaraq ki, bu, ilk baxışdan mənfi və ziddiyyətli bir vəziyyət kimi görünə bilər. Lakin insan psixologiyası çox mürəkkəb və dəyişkəndir, ona görə də xainlik və etibar arasında əlaqə bir neçə faktora əsaslanır.

Faydaların ön planda olması

Araşdırmalar göstərir ki, biz insanlara etibar edərkən onların fəaliyyətlərinin bizim maraqlarımıza necə təsir etdiyini əsas götürürük. Məsələn, bir dostunuz başqasının sirrini açıqlasa və bu sizin üçün dəyərli bir məlumat mənbəyinə çevrilərsə, siz bu şəxsi etibarsız saymaqdan çox, onun sizin üçün nə qədər faydalı olduğuna diqqət yetirə bilərsiniz. Yəni, xainlik bəzi hallarda fayda gətirirsə, bu, etibarı sarsıtmır və əksinə, şəxsi mənfəət və rahatlıq axtaran insanlar buna müsbət yanaşırlar.

İnsanların təbii etibar istəyi

İnsan təbiətində sosial bağlar qurmaq və başqalarına etibar etmək instinktiv bir hissdir. Sosial bağlar, cəmiyyətdə möhkəm durmaq və əməkdaşlıq etmək üçün vacibdir. Bəzən, hətta bir insanın xainliyini görsək belə, biz bu əlaqəni qorumağa çalışırıq və bu münasibətə inam göstəririk. İnsanlar bəzən öz prinsiplərini şəxsi və sosial rahatlıqla müqayisə etdikdə, ikinciyə üstünlük verirlər.

Dəyişən dəyərlər və çevik etibar

Etibar yalnız əxlaqi prinsiplərə deyil, həm də praktiki, gündəlik məqsədlərə və şəxsi motivlərə əsaslanır. Tədqiqatlar göstərir ki, insanlar əksər hallarda öz şəxsi faydalarını ön plana çəkərək, uzun müddətə etibar etdikləri şəxslərin yanlış hərəkətlərini belə qəbul edirlər. Bu, etibarın çevik və adaptiv bir xüsusiyyətə sahib olduğunu göstərir, yəni insanlar şəraitə görə etibarlarını dəyişdirə bilirlər.

Duyğusal bağlar və bağışlama

Xainlik, bəzən qarşı tərəfi bağışlamağa və yenidən ona etibar etməyə səbəb ola bilər. Bir insan bizə xəyanət etsə belə, emosional bağlarımız bu hərəkəti başa düşməyə və ya əfv etməyə yönəldir. Biz insanların yaxşı tərəflərini görmək istədiyimiz üçün, onların xainliklərini zaman-zaman gözardı edirik.

Sosial təzyiq və bağlılıq

Sosial mühit və dost çevrəsi də insanların xainlərə etibar etməsinə təsir edir. Bəzən cəmiyyətin və ya yaxınlarımızın hərəkətləri bizim düşüncələrimizi formalaşdırır. Əgər bir kəs böyük bir qrup və ya yaxın ətraf tərəfindən qəbul olunursa, biz o şəxsi etibar edəcəyimizə inandığımız üçün onun hərəkətlərini əsaslandırmağa çalışırıq.



Səidə Mustafa