Meymunçiçəyi virusu nədir necə yayılır

Meymunçiçəyi (Monkeypox) virusu, ilk dəfə 1958-ci ildə meymunlarda aşkar edilmiş və insanlarda ilk dəfə 1970-ci ildə təsbit edilmiş bir viral infeksiyadır. Son dövrlərdə meymunçiçəyi virusu ilə bağlı müxtəlif bölgələrdə yeni yayılmalar qeydə alınıb ki, bu da insanların bu xəstəlik barədə daha çox məlumat sahibi olmasına ehtiyac yaradır.

Meymunçiçəyi Virusunun Xüsusiyyətləri
Virus Növü: Meymunçiçəyi, ortopoxvirus ailəsinə aid bir virusdur və insanlara təsir edən variola (çiçək), vaccinia və cowpox virusları ilə yaxından əlaqəlidir.
İki Əsas Ştamm: Virusun iki əsas ştammı var: Qərbi Afrika və Mərkəzi Afrika (Konqo hövzəsi) ştammları. Mərkəzi Afrika ştammı daha ağır simptomlarla və daha yüksək ölüm nisbəti ilə xarakterizə olunur.
Simptomlar
Meymunçiçəyi virusu, yoluxmadan 5-21 gün sonra ortaya çıxan simptomlarla başlayır. Bu simptomlar adətən aşağıdakılardır:

Yüksək hərarət
Baş ağrısı
Əzələ ağrıları
Zəiflik
Şişmiş limfa düyünləri
Dəri səpkiləri: Səpkilər əvvəlcə üzdə başlayır və sonra bədənə yayılır. Səpkilər qırmızı ləkələr, qabarcıqlar və yaralar şəklində olur.
Meymunçiçəyi Virusunun Yayılma Yolları
Meymunçiçəyi virusu, insanlara bir neçə yolla yoluxa bilər:

Heyvanlardan insana: Virus yoluxmuş heyvanlarla, xüsusən də meymunlar, gəmiricilər və digər vəhşi heyvanlarla birbaşa təmasdan ötürülə bilər. Yoluxmuş heyvanların qanı, bədən mayeləri və ya yaralarına toxunmaq risk yaradır.
İnsanlardan insana: Virus, yoluxmuş şəxsin bədən mayeləri və ya səpkilərinin birbaşa təması, həmçinin kontaminasiya olmuş əşyalar vasitəsilə insandan insana keçə bilər. Nadir hallarda, yoluxma tənəffüs damcıları ilə də baş verə bilər, lakin bu, daha çox yaxın təmasda baş verir.
Zoonoz xəstəlik: Meymunçiçəyi əsasən heyvandan insana keçən bir zoonoz xəstəlikdir. İnsanlar arasında yayılması daha məhduddur, lakin yoluxmuş şəxslərin təmasda olduğu insanlar arasında yayılma riski mövcuddur.
Meymunçiçəyi Virusundan Qorunma Yolları
Gigiyena: Əllərin mütəmadi olaraq yuyulması və dezinfeksiya edilməsi.
Xəstə İnsanlardan Uzaq Durmaq: Yoluxmuş şəxslərlə yaxın təmasdan çəkinmək.
Yoluxmuş Heyvanlarla Təmasdan Qaçınmaq: Zoonoz virusların yayılmasının qarşısını almaq üçün vəhşi heyvanlarla təmasdan çəkinmək.
Müalicə: Meymunçiçəyi virusunun spesifik müalicəsi yoxdur, lakin simptomların yüngülləşdirilməsi üçün tibbi yardım alınmalıdır. Çiçək əleyhinə peyvəndlərin müəyyən qoruyucu təsiri ola bilər.
Cari Durum və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Tövşiyələri
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) və digər səhiyyə qurumları, meymunçiçəyi virusunun yeni yayılmaları ilə bağlı diqqətli monitorinq aparır və xəstəliyin yayılmasını məhdudlaşdırmaq üçün tövsiyələr verir. İnsanlar arasında yayılmanın nəzarətdə saxlanması və profilaktik tədbirlərin həyata keçirilməsi vacibdir.

Meymunçiçəyi virusu yeni deyil, amma son zamanlarda müxtəlif bölgələrdə yayılması, insanların bu xəstəlik haqqında məlumatlı olmasını və diqqətli olmasını tələb edir. Profilaktika və erkən müdaxilə ilə meymunçiçəyi virusunun yayılmasını məhdudlaşdırmaq mümkündür.

Eltun Məmmədov