Günəş partlayışı təhlükəsi: Dünya qaranlığa qərq ola bilərmi?

Günəş hər 11 ildən bir aktivlik dövrü keçirir. Bu dövrdə onun səthində günəş ləkələri, partlayışlar və tac kütləsi atılmaları (CME – coronal mass ejection) artır. Bu hadisələr kosmosa güclü enerji və plazma axını buraxır.

⚡ Yerə təsiri nə ola bilər?

Maqnit qasırğaları

– Günəşdən gələn plazma Yerə çatan kimi onun maqnit sahəsi ilə toqquşur. Nəticədə güclü maqnit qasırğaları yaranır.
– İnsanlarda baş ağrısı, yuxusuzluq, yorğunluq artdığı müşahidə olunur.

Elektrotexnika və rabitə problemləri

– Peyk rabitəsi, GPS, internet və mobil şəbəkələrdə nasazlıqlar ola bilər.
– Güclü maqnit qasırğası baş verərsə, elektrik şəbəkələrində ciddi zədələnmələr və qısa müddətli “blackout” (işıqsız qalma) riski var.

Kompüter və aviasiya sistemləri

– Uçuş aparatlarının və kosmik cihazların naviqasiyası pozula bilər.
– Astronavtlar üçün radiasiya riski yüksəlir.

🌍 Qütblərin sürüşməsi (pole shift)

Bəzən güclü günəş partlayışları Yer maqnit sahəsini zəiflədir. Bu, uzunmüddətli dövrdə maqnit qütblərinin yerdəyişməsini sürətləndirə bilər.
– Əslində, Yer qütbləri tarix boyu dəfələrlə dəyişib. Amma bu proses min illərlə davam edir.
– Elm adamları deyir ki, yaxın dövrdə tam qütb dəyişməsi gözlənilmir, amma maqnit sahəsinin zəifləməsi naviqasiya və texnologiyalara təsir göstərə bilər.

🔭 Elm adamları nə deyir?

NASA və digər mərkəzlər Günəş aktivliyini daimi izləyir. 2025-ci ildə Günəş öz aktivlik pikinə yaxınlaşır, buna görə maştablı maqnit qasırğalarının ehtimalı artır.
– Amma “qlobal blackoutu”n olma ehtimalı çox aşağıdır. Çünki ölkələr elektrik şəbəkələrini qorumaq üçün sistemlər quraşdırır.

Günəş aktivliyi – təbii, qaçılmaz prosesdir. O, texnologiyalara və gündəlik həyata təsir edə bilər, amma “dünya qaranlığa qərq olacaq” kimi ssenarilər əsasən şişirdilmişdir. Ən çox risk altında olanlar – peyklər, aviasiya, elektrik şəbəkələri və rabitə sistemləridir. İnsanlara isə daha çox yüngül sağlamlıq diskomfortu gətirə bilər.

Ulusum.az