Asqırarkən bədəndə baş verən hallar nələrdir?

Asqırmaq orqanizmin xarici qıcıqlandırıcılara qarşı təbii müdafiə mexanizmidir. Bu proses zamanı bədəndə bir çox dəyişiklik baş verir. Asqırma əsasən burun boşluğunda yığılan toz, allergen, virus və ya bakteriyaları xaric etməklə nəfəs yollarını təmizləyir. Aşağıda asqırma zamanı bədəndə baş verən əsas proseslər izah olunur:

1. Beyin siqnalı və refleks mexanizmi
Asqırma beynin "asqırma mərkəzi" tərəfindən idarə olunur. Bu mərkəz beyindəki uzunsov beyin (medulla oblongata) hissəsində yerləşir.
Burun boşluğunda qıcıqlandırıcı bir maddə (məsələn, toz, polen, kimyəvi maddələr) reseptorları stimullaşdırır və siqnal sinir sistemi vasitəsilə beyinə ötürülür.
2. Nəfəs yollarının sıxılması
Beyin burun, ağız və boğaz əzələlərinə siqnal göndərərək onları sıxılmağa məcbur edir.
Diafraqma (əsas nəfəs əzələsi) və qarın əzələləri sıxılır, bu da ağciyərlərdə havanı sıxışdıraraq güclü bir çıxış yaradır.
3. Havanın yüksək təzyiqlə xaric edilməsi
Asqırma zamanı ağciyərlərdən çıxan hava çox yüksək sürətlə (bəzən 160 km/saat) xaric olur. Bu, burun və ağız boşluğundakı qıcıqlandırıcı maddələri bədəndən uzaqlaşdırır.
4. Üz və göz əzələlərinin reaksiyası
Asqırma zamanı üz əzələləri, o cümlədən göz qapaqları avtomatik olaraq bağlanır.
Gözlərin bağlanması: Refleksin bir hissəsi olaraq, gözlər asqırma zamanı qorunmaq üçün bağlanır.
5. Ürək döyüntüsünün yavaşlaması
Asqırma zamanı sinir sistemi vagus sinirini stimullaşdırır. Bu, ürək döyüntüsünü müvəqqəti olaraq yavaşlada bilər. Lakin bu təsir çox qısamüddətli olur və ürək ritmi tezliklə normala qayıdır.
6. Boğaz və burun mukozasının təmizlənməsi
Asqırma burun və boğazın seliklə təmizlənməsinə kömək edir. Bu, nəfəs yollarının daha sağlam və təmiz qalmasını təmin edir.
7. Beyində təzyiq artımı
Asqırma zamanı sinir sistemi və əzələlər yüksək təzyiq yaradır. Bu təzyiq:
Burunda və sinüzlərdə: Havanın çıxması ilə təzyiq azalır.
Beyin və qan damarlarında: Qısa müddətlik təzyiq artışı baş verə bilər, lakin bu, təhlükəli deyil.
8. Səs çıxışı
Asqırma zamanı səs qırtlaqdan keçən havanın gücünə görə yaranır. Hər insanın asqırma səsi fərqli ola bilər, bu isə nəfəs yollarının quruluşuna bağlıdır.
Asqırmanın Səbəbləri
Allergenlər: Polen, toz, heyvan tükləri.
İnfeksiyalar: Soyuqdəymə və ya qrip.
Qıcıqlandırıcılar: Parfüm, tüstü, kimyəvi maddələr.
Ətraf mühit: Günəş işığına baxmaq (fotik asqırma refleksi).
Maraqlı Faktlar
Asqırma dayandırıla bilməz: Bu refleks şüurdan asılı deyil.
Bir asqırma ilə neçə damcı çıxır? Bir asqırma zamanı təxminən 20,000-dən çox mikroskopik damcı xaric olunur.
Asqırmanı saxlamaq təhlükəlidirmi? Asqırmanı saxlamaq burun, qulaq və ya beyin damarlarına təzyiq göstərə bilər və sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Asqırma bədənin müdafiə mexanizmi olub, burun və nəfəs yollarının təmiz qalmasına kömək edir. Bu prosesi süni şəkildə saxlamaq və ya maneə törətmək tövsiyə edilmir.

Eltun Məmmədov