Yaşlı insanlarda tənhalıq və ölüm qorxusu

Bu gün ömrün uzanması özü ilə xroniki xəstəliklər gətirir. Bu vəziyyətə görə yaşlı şəxslərin sosial qarşılıqlı əlaqəsinin azalması və ölümə yaxınlaşma hissinin artması müşahidə olunur. Ölümə yaxınlaşmaq düşüncəsi və tənhalıq hissi yaşlı şəxslərin sosial adaptasiyasında mühüm rol oynayır. Yaşlı insan özünü ölümə yaxın hiss edir. Fizioloji cəhətdən taqətdən düşmüş orqanizmlə baş verən problemləri yaşayan, məhsuldarlığı və effektivliyi azalmış, ölümün getdikcə daha da yaxın olduğunu hiss edən yaşlı insan özünü son dərəcə yetərsiz hiss edir. Bu hissləri olan yaşlı şəxslərin özlərini tənha və köməksiz hiss etməsinə mane olmaq lazımdır. Məlum olduğu kimi, bu şərtə malik olan yaşlı şəxslərin sayı artmaqdadır. Yaşlı fərdlərin həyat keyfiyyəti ilə tənhalıq və ölüm qorxusu arasındakı əlaqəyə daha çox önəm verilməlidir. Bu, daha çox araşdırma mövzusu olmalıdır. Bu məqalədə tənhalıq və ölüm qorxusu ilə yaşlıların həyat keyfiyyəti arasındakı əlaqəni araşdıran tədqiqatların nəticələrini qiymətləndirmək məqsədi daşıyır.

Ulusum.az məlumat verir ki, tənhalıq və ölüm qorxusunun 65 və ondan yuxarı yaşda olan insanlarda baş verən qocalıq psixologiyasını qidalandırdığına diqqəti cəlb edən mütəxəssislər bu dövrdə sosiallaşmanın vacibliyini vurğulayırlar. Mütəxəssislər məsləhət görür: "Psixo-sosial dəstəyin təmin olunduğu qocalar evi kimi mühitlər yaşlıların həyat keyfiyyətini artırsa da, ayrı-ayrı şəxslər qocalığın psixologiyasından uzaqlaşır". Üsküdar Universitetindən olan klinik psixoloq Serkan Rəsul qocalığın psixologiyasının tək qalmaq və ölüm qorxusu ilə qidalandığını bildirib və bunları deyib:
"Qocalma prosesi zamanı insanın psixikasında da dəyişikliklər baş verir. Əgər biz bu prosesi psixoloji olaraq nəzərdən keçirdiksə, qocalıq əvəzinə yaşlanma ifadəsini işlətmək daha doğru olardı. Bu proses doğuşdan başlayır və bəzi fizioloji və psixoloji amillərlə gözə çarpır. Yaddaşın zəifləməsi və öyrənmə prosesinin yavaşıması əsas nevroloji təsirdir. Digər tərəfdən, həyatın keçmiş dövrlərinə görə özünü pensiyaya çıxmaq, tənhalıq və yaxın itkilərdən sonra ölüm qorxusu ilə büruzə verən günahkarlıq hissi əsas psixoloji problemlərdir".
Tənhalıq sizi depressiyaya sürükləyir, sosiallaşma yaxşıdır
Bu dövrdə sosiallaşma böyük əhəmiyyət kəsb edir. Psixo-sosial dəstəyin təmin olunduğu qocalar evi kimi mühitlər yaşlıların həyat keyfiyyətini artırsa da, ayrı-ayrı şəxslər qocalığın psixologiyasından uzaqlaşır. Qocalar evinin qarşısında qohumlarının yaxşı qayğı və qayğısına qalan yaşlılar qocalar evində də rahat həyat sürəcəklər. Ümumiyyətlə, insanı tərk etmək və onunla birlikdə tənhalıq hissi ağır depressiyaya aparacaq. Bu hiss depressiya ilə yanaşı, qavrama proseslərinə də təsir edəcək, unutqanlığa və yaddaşda dərin boşluqlara səbəb olacaq.
Tənhalıq hissini azaltmaq üçün tez-tez baş çəkmək çox vacibdir. Yaş artdıqca, köhnə effektivlik uzaqlaşdırılarkən, yalnız bir şey ağlına gəlir; "Ölüm".

Həyat keyfiyyəti yaxşılaşır
Bu qorxu keçmişdə gəlir, amma cəmiyyətdə «ardıcıl ölüm» sözünə əsasən, bu, hələ bizim növbəmiz deyil. Qocalığın dönüş olduğunu düşünmək ölüm qorxusunun əsasını təşkil edir. Yaxşı qocalar evində yaşayan insanlar üçün "tək ölmək" düşünmək çox çətindir. Psixo-sosial dəstəyin təmin olunduğu bu mühitlərdə də həyat keyfiyyətinin artdığı müşahidə edilir.

Yaşlı əhalinin sayı sürətlə artır
Dövlət Planlaşdırma Təşkilatının hesabatına əsasən, 2005-ci ildə yaşı 6 milyona yaxın olan 60 və yuxarı yaşda olan insanların sayı 2015-ci ildə 8 milyona çatıb və 2025-ci ildə bu rəqəm 12 milyona çatacaq. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının rəqəmləri bu hesabatı dəstəkləyir. 2025-ci ildə 65 yaşdan yuxarı əhalinin sayının 800 milyon olacağı nəzərdə tutulub".
Aymirə Ağamirova