Autizm sindromu nədir, müalicəsi varmı?

Autizm beyin inkişafında fərqli dəyişikliklər nəticəsində yaranan və sosial ünsiyyət, davranış, maraq dairəsi və duyğusal qarşılıqlı əlaqədə problemlərlə xarakterizə olunan bir spektr pozuntusudur. Autizm Spektr Pozuntusu (ASP) olan şəxslərdə bu problemlərin dərəcəsi fərqli ola bilər – yüngül formadan ağır vəziyyətlərə qədər dəyişir. Sindrom əsasən uşaqlıq dövründə müşahidə olunsa da, ömür boyu davam edə bilər.

Autizmin Əlamətləri
Sosial ünsiyyət və qarşılıqlı əlaqə çətinlikləri: Göz təması qurmaqdan çəkinmə, emosiyaları ifadə etməkdə və başqalarını başa düşməkdə çətinlik.
Təkrarlanan davranışlar və məhdud maraqlar: Eyni hərəkətlərin və ya sözlərin təkrarlanması, müəyyən obyektlərə həddindən artıq maraq.
Sensor həssaslıq: Səslərə, işığa və ya toxunuşa qarşı həddindən artıq həssaslıq.
Gecikmiş nitq və dil inkişafı: Bəzi uşaqlar gec danışmağa başlaya və ya nitq bacarıqlarında geri qala bilərlər.
Autizmin Yaranma Səbəbləri
Autizmin səbəbləri tam məlum deyil, lakin mütəxəssislər bunun genetik və ekoloji faktorların təsiri ilə meydana gəldiyini düşünürlər. Valideynlərin yaşının yüksək olması, hamiləlik zamanı infeksiyalar və digər faktorlar da autizmin yaranmasına təsir edə bilər.

Autizmin Müalicəsi və Dəstək Yolları
Hazırda autizm üçün spesifik dərman müalicəsi mövcud deyil, lakin müxtəlif müalicə və terapiya metodları vasitəsilə əlamətləri yüngülləşdirmək mümkündür:

Davranış terapiyası: Tətbiqi Davranış Analizi (ABA) metodu uşaqların davranış problemlərini azaltmağa və bacarıqlarını artırmağa yönəlir.
Nitq və dil terapiyası: Nitqdə və ünsiyyətdə yaranan çətinlikləri aradan qaldırmaq üçün tətbiq olunur.
Erqoterapiya: Uşaqların gündəlik həyat bacarıqlarını inkişaf etdirməyə kömək edir.
Təhsil dəstəyi və xüsusi proqramlar: Autizmli uşaqlar üçün xüsusi təhsil proqramları və fərdi yanaşma onların sosial və akademik inkişafını gücləndirir.
Bəzi hallarda dərmanlar da həkim nəzarəti altında təyin edilir, xüsusilə narahatlıq, diqqət əskikliyi və ya davranış pozuntularını azaltmaq üçün.

Autizmlə Yaşayan Şəxslərə Dəstək
Autizmlə yaşayan uşaqların cəmiyyətə inteqrasiyası üçün ailə, məktəb və sosial mühitdə dəstək çox vacibdir. Vaxtında başlayan terapiya və müalicə əlamətlərin azalmasına və uşaqların daha müstəqil həyat sürməsinə kömək edə bilər. Ailələr üçün dəstək qrupları və mütəxəssislərin məsləhətləri də çox faydalıdır.

Autizm sindromu erkən diaqnoz və müvafiq dəstəklə yüngülləşdirilə bilər, lakin hər bir uşağın fərdi ehtiyaclarına uyğun yanaşma tələb olunur.

Eltun Məmmədov