Müasir incəsənətin başlanğıcı: 1768-ci ildən?

Derbinin şah əsərindən Cozef Rayt Hava nasosunda quş üzərində eksperiment (1768) müasir incəsənətin ilk əsəri üçün iddiaçı ola bilər (Kredit: Milli Qalereya, London)

Ulusum.az xəbər verir ki, Matt Wilson BBC-yə verdiyi müsahibədə müasir incəsənətin köklərinin 1768-ci ildə Cozef Raytın əsərində başladığını bildirib.

Müasir incəsənətin başlanğıcı ilə bağlı müxtəlif fikirlər mövcuddur. Bəziləri bu anlayışı 19-cu əsrlə əlaqələndirsə də, Cozef Raytın 1768-ci ildə yaratdığı “Hava nasosunda quş üzərində eksperiment” əsəri bu prosesin daha erkən başlandığını göstərir.

Manetin “Le Déjeuner sur l'Herbe” əsəri Rafaelin “Paris hökmü” əsərinə əsaslanan fiqurlarla müasir piknik təsvir etmişdir (Kredit: Getty Images/ Metropolitan İncəsənət Muzeyi)

Rəsm əsərində ağ kakadunun oksigensiz qalması fonunda tamaşaçıların fərqli emosional reaksiyaları izləyicilərə ötürülür. Bu, gündəlik həyat, elm və sənətin vəhdətini göstərən erkən nümunələrdəndir.

Hava nasosunda quş üzərində eksperiment və Emmausda Karavadjionun şam yeməyi (1601) arasında müqayisə aparıla bilər (Kredit: Milli Qalereya, London)

Kurator Kristin Ridinq qeyd edir ki, Rayt Karavadjodan ilham alsa da, fərqli olaraq, elmi bilikləri cəmiyyətə açıq şəkildə təqdim etməyə cəsarət edib.

Rayt bu əsəri ilə həm də cəmiyyətin modernləşməsini sənət vasitəsilə əks etdirmişdir. O, Sənaye İnqilabının başladığı Midlends bölgəsində doğulmuş, bu dəyişiklikləri hiss etmiş və dövrünün elmi-sənaye liderləri ilə yaxından ünsiyyətdə olmuşdur.

Raytın texnikası klassik üsluba söykənsə də, seçdiyi mövzular və təqdimat tərzi onu müasirlərindən fərqləndirir. Tənqidçilər onu “böyük və qeyri-adi dahi” adlandırırdılar.

JMW Turner-in Yağış, Buxar və Sürət (1844) yağlı boyada işığı, dərinliyi, tüstüsünü, buxarını və hərəkətini təsvir etmək üçün innovativ yeni üsul ortaya qoyur (Kredit: Milli Qalereya, London)

Ulusum.az / R.İkramlı