Yuxusuzluğun yaratdığı fəsadlar

Yuxusuzluq (insomniya) orqanizmə ciddi zərərlər verə bilər və bir sıra fiziki, zehni və emosional problemlərə yol aça bilər. Aşağıda yuxusuzluğun səbəb olduğu əsas fəsadları təqdim edirəm:

1. **Beyin funksiyalarının zəifləməsi**
- **Diqqət və yaddaş zəifliyi**: Yuxu çatışmazlığı zehni fəaliyyəti azaldır və diqqət toplama qabiliyyətini zəiflədir. Yaddaş problemləri yarana bilər.
- **Qərarvermə çətinliyi**: Uzun müddət davam edən yuxusuzluq məntiqi düşünməyi və qərarvermə qabiliyyətini pozur.

2. **Əhval-ruhiyyə pozğunluqları**
- **Stress və əsəbilik**: Yuxusuzluq emosional gərginliyə və əsəbiliyə səbəb olur.
- **Depressiya və narahatlıq**: Uzunmüddətli yuxu çatışmazlığı depressiya və narahatlıq pozğunluqlarını artırır.

3. **Fiziki sağlamlıq problemləri**
- **Ürək-damar xəstəlikləri**: Yuxu çatışmazlığı qan təzyiqini artıraraq infarkt və insult riskini yüksəldir.
- **İmmunitetin zəifləməsi**: Orqanizm bərpa olunmaq üçün yuxuya ehtiyac duyur. Yuxusuzluq immuniteti zəiflədir və infeksiyalara qarşı həssaslığı artırır.
- **Şəkərli diabet riski**: Yuxusuzluq insulinin effektivliyini azaldaraq II tip diabetin inkişafına yol aça bilər.

4. **Çəki artımı və piylənmə**
- **Hormon balanssızlığı**: Yuxusuzluq iştahı tənzimləyən hormonların (leptin və qrelin) səviyyəsini pozaraq artıq qida qəbuluna və çəki artımına səbəb ola bilər.

5. **Hərəkət koordinasiyası və qəza riski**
- **Reaksiya vaxtının azalması**: Yuxusuzluq koordinasiya pozğunluğuna və diqqət dağınıqlığına səbəb olur, bu da qəzaların riskini artırır.
- **İş və avtomobil qəzaları**: Xüsusilə sürücülər üçün yuxu çatışmazlığı ciddi təhlükə yaradır, çünki reaksiya gecikmələri baş verir.

6. **Hormon və metabolizm pozuntuları**
- **Stress hormonlarının artması**: Yuxusuzluq bədəndə kortizol kimi stress hormonlarının artmasına səbəb olur və bu da orqanizmi daimi gərginlik vəziyyətində saxlayır.
- **Metabolizmin yavaşlaması**: Bədəndə maddələr mübadiləsi zəifləyir, bu da enerji səviyyəsinin azalmasına və yorğunluğa yol açır.

7. **Sosial münasibətlərin zəifləməsi**
- **Əlaqələrin pozulması**: Əsəbi və narahat davranış insanın sosial münasibətlərinə mənfi təsir edir və iş yerində və ya ailədə münaqişələr yarada bilər.

8. **Yaşlanma prosesinin sürətlənməsi**
- **Dəri problemləri**: Uzunmüddətli yuxusuzluq dəridə solğunluğa, gözaltı torbalarına və erkən qırışlara səbəb ola bilər.
- **Erkən zehni zəifləmə**: Daimi yuxu çatışmazlığı Alzheimer kimi neurodegenerativ xəstəliklərin riskini artırır.

Yuxusuzluq müalicə olunmazsa, bu problemlər xroniki hal ala bilər və həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə azalda bilər. Sağlam yuxu rejimini təmin etmək və ciddi yuxu problemlərində mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.

Eltun Məmmədov