Uşaqlarda qaranlıqdan qorxmanın səbəbləri

Uşaqlarda qaranlıqdan qorxmaq, psixoloji və inkişaf mərhələləri ilə əlaqəli təbii bir davranışdır. Bu qorxu, uşağın həyatının müəyyən dövrlərində normal hesab olunur və bir neçə fərqli səbəbdən meydana gələ bilər:

1. Təbiət və İnkişaf Prosesi
İntellektual və emosional inkişaf: Kiçik uşaqlar hələ dünyanı tam anlamır və ətraflarındakı hadisələri qorxu ilə əlaqələndirirlər. Onlar qaranlıqda baş verənləri görə bilmədikləri üçün təhlükə hissi inkişaf edir. Bu, əslində onların inkişafının bir hissəsidir və böyüdükcə azalır.
Kabuslar və təxəyyül: Uşaqların təxəyyülü çox güclüdür və qaranlıqda onları qorxudan müxtəlif şəkillər və ya səs-küylər uydura bilərlər. Bu, onların beynindəki qorxu faktörlərini artırır.
2. Kəşf etmə və təhlükə anlayışı
Ətraf mühitin bilinməməsi: Uşaqlar, qaranlıqda ətraflarını görə bilmədikləri üçün ətrafda baş verənləri anlamırlar və bu da qorxu yaradır. Onlar qaranlıqda, hətta təhlükə olmadığını bildiklərində belə təhlükə hissini yaşaya bilərlər.
Yeni təcrübələrə qarşı qorxu: Uşaqlar hər yeni təcrübəyə qarşı təbii olaraq qorxurlar. Qaranlıqda olmaq, uşaqların həssas olduğu və yeni bir vəziyyəti başa düşməyə çalışdığı bir təcrübədir.
3. Ailədən və ətraf mühitdən gələn təsirlər
Ailənin qorxu reaksiyaları: Ailədə və ya yaxın ətrafda baş verən qaranlıqla bağlı qorxular, uşağa təsir edə bilər. Məsələn, bir valideynin və ya bacı-qardaşın qaranlıqdan qorxması, uşağın da həmin qorxunu mənimsəməsinə səbəb ola bilər.
Qorxudan danışma: Uşaqlar, ailədən və ya ətrafdan, xüsusilə qorxulu hekayələrdən və ya əsatirlərdən təsirlənə bilərlər. Onlar, ətraflarında və ya media vasitəsilə qorxulu təsvirlərlə rastlaşa bilər.
4. Psixoloji və fiziki amillər
Separation (ayrılma) qorxusu: Uşaqlar kiçik yaşlarında ailələrindən ayrı qalmaqdan qorxurlar. Qaranlıq, bəzən tək qalma hissi ilə əlaqələndirilə bilər və uşağın ayrılma qorxusunu artırar.
Stress və narahatlıq: Uşaqlar, gündəlik həyatlarında stress və ya narahatlıq hissi yaşadıqları zaman, bu hisslər qaranlıqda daha da artaraq qorxuya çevrilə bilər.
5. Fiziki və çevresel faktörlər
Qaranlıqda eşitilən səslər: Qaranlıqda eşidilən kiçik səslər, uşağın təxəyyülündə böyüyə bilər və qorxu hissinə səbəb ola bilər. Məsələn, evdəki kiçik səs-küylər, uşağın beynində daha böyük bir təhlükə kimi qəbul edilə bilər.
İşığın olmaması: Qaranlıq, uşağın görmə duyğusunu zəiflədir və bu, qorxuya səbəb ola bilər. Uşaqlar, ən çox hiss etdikləri və bildikləri vizual məlumatlardan məhrum olduqları zaman daha narahat olurlar.
6. Mədəniyyət və sosial təsirlər
Mədəniyyət və adətlər: Cəmiyyətin qaranlıqla bağlı müxtəlif inancları və təsvirləri uşaqlara təsir edə bilər. Məsələn, "qaranlıqda pis şeylər olur" kimi ifadələr, uşaqların qorxu hisslərini gücləndirə bilər.

Uşaqlarda qaranlıqdan qorxmaq, inkişaf prosesinin təbii bir hissəsidir və zamanla azalır. Bu qorxu, ətraf mühitin, valideynlərin və digər sosial faktörlərin təsiri ilə artıb-azala bilər. Uşaqların qorxularını düzgün şəkildə idarə etmək və onlara təhlükəsiz bir mühit yaratmaq, bu qorxunun keçməsinə kömək edəcəkdir. Valideynlər, uşaqları qorxu ilə başa çıxmaq üçün dəstək göstərməli və onlara tədricən qaranlıqdan qorxmalarını aşmalarına kömək etməlidir.

Eltun Məmmədov