Yod çatışmazlığı və onun mənfi təsirləri

Yod çatışmazlığı ciddi problemlərə və xəstəliklərə səbəb ola bilər. Orqanizm öz-özünə yod istehsal edə bilmədiyi üçün onu xaricdən almaq lazımdır. Bəs yod çatışmazlığı hansı xəstəliklərə səbəb olur? Kifayət qədər yod almaq üçün nə etmək lazımdır?

Sağlam bir həyat sürmək üçün bədənimizin çoxlu minerallara ehtiyacı var. Bunlardan bəziləri yediyimiz yeməklərdən, bəziləri içdiyimizdəndir.SudanBiz götürürük. Yod bu mühüm minerallardan biridir...

Bəzi qida mənbələrində təbii olaraq tapılan yod orqanizmin öz-özünə istehsal edə bilmədiyi bir elementdir. Üstəlik, yodun orqanizmdə, o cümlədən maddələr mübadiləsində çox mühüm funksiyaları vardır. Yod çatışmazlığı və həddindən artıq olması bəzi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur. Bu səbəbdən hər il 1-7 iyun tarixləri arasında “Yod çatışmazlığı xəstəliklərinin qarşısının alınması həftəsi” elan edilir. Yod çatışmazlığı probleminə diqqət çəkməklə həftə boyu maarifləndirmə aparılır. Son dövrlərdə mütəxəssislər yodla bağlı tez-tez verilən suallara cavab axtarıb.
1. Nə üçün yod orqanizm üçün vacibdir?
Yod mineralı orqanizmdə, xüsusilə enerji mübadiləsində mühüm funksiyalara malikdir. Bədəndə tiroid hormonlarının istehsalında da iştirak edir. O, həmçinin tiroid hormonlarının tiroksin və triiodotironinin mühüm tərkib hissəsidir. Tiroid hormonları protein sintezi kimi bədəndə baş verən bir çox biokimyəvi reaksiyaları tənzimləyir. Bu səbəbdən tiroid hormonlarının strukturunda olan yodun adekvat qəbulu normaldır.artımvə inkişafı üçün zəruridir. Yenidən ana bətnində olan dölün və körpələrin skeletinin və mərkəzi sinir sisteminin inkişafında mühüm rol oynayır.
2. Sağlam insanın orqanizmində nə qədər yod olmalıdır?
İnsan orqanizmində təxminən 15-20 mq yod var. Sağlam bir yetkin insanın orqanizmində olan yodun 70-80 faizi qalxanabənzər vəzində toplanır. Yod tiroid hormonlarının T4 (tiroksin) 65 faizini və T3 (triiodotironin) hormonunun 59 faizini təşkil edir. Qan dövranına salınan yod qalxanabənzər vəz tərəfindən bağırsaq və qaraciyər arasındakı dövriyyədən geri alınır və təkrar-təkrar istifadə edilir. Həddindən artıq istifadə olunmamış yod sidikdə ifraz olunur. Yod qida ilə xaricdən qəbul edilməlidir. Gündəlik qəbul edilməli olan yodun miqdarı uşaqlar üçün 90-120 mikroqram, böyüklər üçün isə 150 ​​mikroqramdır. Hamilə və ya əmizdirən qadınlar üçün bunun təxminən 250 mikroqram olduğunu söyləyə bilərik.
3. Yod çatışmazlığının səbəbi nədir?
Yod çatışmazlığının əsas səbəbi qida ilə kifayət qədər yodun alınmamasıdır. Yodun 90 faizi qidadan, 10 faizi isə içməli sudan alınır. Burada okeanlar və dənizlər yodun ən mühüm mənbələri kimi seçilir. Dəniz suyunun tərkibindəki yod yağışla torpağa qayıdır. Bu dövrün ləng və natamam həyata keçirilməsi xüsusilə dağlıq bölgələrdə yetişdirilən məhsulların və içməli suyun tərkibində az miqdarda yodun olmasına səbəb olur. Davamlı yağıntılar həmçinin yodu sudan və torpaqdan çıxarır, tərəvəz, meyvə və içməli su çatışmazlığına səbəb olur. Bundan əlavə, bəzi qidalarda olan guatrogenlər adlanan antitiroid birləşmələr yodun tiroid bezinə daşınmasının qarşısını alır. Həmçinin, tərkibində litium olan bəzi dərmanlar, mikroblar,siqaret və kimyəvi maddələr də yod çatışmazlığına səbəb ola bilər.
Aymirə Ağamirova