Yeniyetmələr və onların ailələri arasında düzgün ünsiyyət necə olmalıdır?

Ünsiyyət qurmaqda çətinlik çəkdiyimiz insanların əsas yaş qrupu yeniyetmələrdir. Beləliklə, yeniyetmələrlə necə düzgün ünsiyyət qurmaq olar? Yeniyetmələrlə ünsiyyət qurarkən nələrə diqqət edilməlidir?

Ulusum.az bildirir ki, Əgər uşağınızdan tez-tez eşitməyə başladığınız "Sənə nifrət edirəm" və "Həyatıma qarışa bilməzsən" cümlələridirsə, daha əvvəl sizə hər şeyi danışarkən birdən-birə otağına qapanmağa, hətta qapısını kilidləməyə başlasa, bu o deməkdir ki, siz artıq bir valideyn olaraq stress idarə etmə bacarıqlarına ən çox ehtiyac duyacağınız dövrə qədəm qoymusunuz: Yeniyetməlik.
Doğuşdan ölümə qədər insanlar körpəlik, uşaqlıq, yeniyetməlik, yetkinlik və qocalıq kimi özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik inkişaf dövrlərindən keçirlər. Bu inkişaf dövrlərindən yeniyetməlik uşaqlıqdan sonrakı və yetkinlikdən əvvəlki dövrü təsvir etmək üçün istifadə olunur. Yeniyetmələr müəyyən mənada uşaqlığı tərk etmiş və hələ yetkinlik yaşına çatmamış fərdlərdir. Bu dövrdə yeniyetmələr intensiv fiziki, zehni və sosial dəyişikliklər keçirirlər: Boyları böyüyür, üzlərində sızanaqlar əmələ gəlməyə başlayır.
səsləri dəyişir, impulslarını idarə etməkdə çətinlik çəkməyə başlayırlar, reaktivlikləri artır, dostluğa verilən əhəmiyyət artır. və s. Bütün bu dəyişikliklərə uyğunlaşmağa çalışarkən, yaşadıqları emosional dəyişiklikləri də anlamağa çalışırlar. Bu vəziyyət bir növ çox mürəkkəb və narahatedici bir proses kimi qiymətləndirilə bilər.

Bu dövr yeniyetmələrin inkişafının ən mühüm mərhələlərindən biri olsa da, yaşadıqları emosional dəyişikliklərə uyğun olaraq inkişaf edən davranış dəyişiklikləri çox vaxt valideynləri ilə münasibətlərinə mənfi təsir göstərir. Bu dövrdə valideynlər çox vaxt uşaqlarında olan dəyişiklikləri anlamağa çətinlik çəkirlər və bu dəyişikliklər qarşısında güclü qəzəb və narahatlıq hiss edə bilərlər. Bu vəziyyət ailədaxili əmin-amanlığa mənfi təsir göstərə, ailədaxili ünsiyyəti poza bilər. Bu dövrdə valideynlər çox vaxt övladlarına necə davranacaqlarını bilmədiklərindən güclü çarəsizlik hiss edirlər.
Ailə daxilində sağlam ünsiyyət bütün inkişaf dövrlərində vacib olsa da , yeniyetməlik dövründə çox vacibdir. Yeniyetməlik dövrünün həyatla bağlı qərarların verildiyi bir dövr olduğunu nəzərə alsaq, valideynləri ilə mənfi münasibətdə olan yeniyetmə bu qərarları verərkən özünü tək hiss edə və dəstəkdən məhrum ola bilər ki, bu da ciddi problemlərə yol aça bilər. Ailədaxili ünsiyyəti dəstəkləmək üçün valideynlər ilk növbədə yeniyetməlik dövrünün xüsusiyyətləri haqqında məlumat əldə etməlidirlər.

Bu sayədə övladlarında baş verən dəyişiklikləri anlamağa çətinlik çəkmir və vəziyyətini daha aydın qiymətləndirə bilirlər.
Bu kontekstdə bu dövrdə uşaqların öz şəxsiyyətlərini əldə etmək üçün özlərindən uzaqlaşa bilməsi və dostluqlarına daha çox sərmayə qoyması normal qarşılanmalıdır. Valideynlər bu davranışların bu dövrün nəticəsi olduğunu qəbul etməli və narahat olmamalıdırlar. Övladlarının onlara söylədiyi cümlələr onları rədd edilmiş kimi hiss etdirsə də, indi onlar hara getsələr də arxasınca gedən uşaqlarının dəyişdiyini qəbul etməli və bunu şəxsən qəbul etməməlidirlər.
Övladlarında emosional dəyişikliklərə verdikləri reaksiyalar onun yetkinlik dövründə necə bir fərd olacağına təsir edəcəyi üçün, onlara öz duyğularını idarə edə bildiklərini və onları sağlam şəkildə ifadə edə bildiklərini göstərərək nümunə olmalıdırlar. Bu dövrdə edilə biləcək ən vacib şey, valideynlərin öz duyğularını idarə etməyi öyrənmələridir. Yaşadıqları duyğular uşaqlarının davranışından çox öz keçmişləri ilə bağlıdır. Ola bilsin ki, valideynlərə olan bu hisslər onlara öz şüurunu qazanmağa kömək edə bilər. Bu dövrdə köhnə strategiyalar artıq faydalı deyil. Bu dövrdə indiyə qədər çox faydalı olan məsləhətlər nəticə verməməyə başlayır. Qadağalar qoymaqdansa, buna nəzarət edib qaydalar qoymağa çalışmaq lazımdır. Nəzərə alınmalı olan qaydalara birlikdə qərar vermək onların tətbiq oluna biləcəyinə əmin olmaqdır. Dinləmək, dəstək olmaq, təqdir etmək, güzəştə getməyə çalışmaq hər yas dövründə çox dəyərlidir.

Mühakiməedici səs tonundan qaçmaq, sakit danışmaq və tənqid etməmək valideynlər üçün ən vacib ünsiyyət bacarıqlarıdır.
Aymirə Ağamirova