Demensiya zamanı neyronları qoruyan əsas protein aşkarlandı

Kaliforniya Universitetinin (UCLA) tədqiqatçıları müəyyən ediblər ki, Xbp1 adlı zülalın yüksək aktivliyinə malik sinir hüceyrələri demensiya zamanı zədələnmələrə qarşı davamlı olur, digərləri isə məhv olur. Tədqiqatın nəticələri Cell Reports jurnalında dərc edilib.

Meyvə milçəkləri üzərində aparılan təcrübədə alimlər insanlarda alına-şakak demensiyası (LVD) və yan amiotrofik skleroz (BAS) xəstəliklərinə səbəb olan C9orf72 genindəki genetik mutasiyanın təsirini öyrəniblər. Məlum olub ki, zərərli zülal yığıntılarını effektiv şəkildə aradan qaldıra bilən neyronlar daha çox yaşamaq şansı qazanır.

Tədqiqatın rəhbəri doktor Tereza Nikkoli izah edib:

“Demensiya zamanı beynin müəyyən hissələri dağılır və indiyə qədər hansı hüceyrələrin niyə daha həssas olduğu məlum deyildi.”

Tək hüceyrə səviyyəsində RNT-nin sekvens texnologiyasından istifadə edərək alimlər müəyyən ediblər ki, Xbp1 proteini tullantıların hüceyrədən çıxarılmasında mühüm rol oynayır. Bu zülalın səviyyəsi artırıldıqda, neyronlar toksiki təsirlərə qarşı daha dözümlü olurlar.

Nikkoli əlavə edib:

“Bu, ümid verir ki, Xbp1 və ya ona oxşar zülallar gələcəkdə yeni terapiyalar üçün hədəf ola bilər — ən azı eksperimental modellərdə.”

Növbəti mərhələdə alimlər insan neyronları və siçan modelləri üzərində Xbp1-in artırılmasının effektini yoxlayacaqlar. Məqsəd – LVD və BAS kimi ağır, amma hələlik effektiv müalicəsi olmayan neyrodegenerativ xəstəliklərə qarşı yeni müalicə üsullarının yaradılmasıdır.