ESE: Neft-kimya zavodlarının emissiyaları 90% zərərli yer səviyyəsində ozon yaradıb

Çinli alimlər, Honq Konq Politexniki Universitetinin tədqiqatçıları, havanın ozonla (O3) ciddi çirklənməsinin gözlənilməz səbəbini aşkar ediblər. Məlum olub ki, bunun əsas səbəbi qış mövsümündə neft-kimya müəssisələrinin emissiyalarındandır. Tədqiqat Environmental Science & Ecotechnology (ESE) elmi jurnalında nəşr edilib.

Atmosferin yer səviyyəsindəki ozonu, fotokimyəvi dumanın bir hissəsi olaraq, günəş şüalarının təsiri ilə formalaşır. Ozon, insanın ağciyərlərini zədələyə bilən güclü oksidləşdirici maddə kimi təsir göstərir. Adətən, ozon dumanı isti mövsümdə, açıq havada yaranır.

Yeni araşdırmada alimlər, O3-ün neft-kimya sənayesinin obyektləri tərəfindən atılan alkenlərdən yüksək konsentrasiyalarda formalaşdığını aşkarlayıblar. Bu prosesə hava temperaturunun aşağı olması və ya buludluluq maneə yaratmır.

Alkenlər, reaktiv radikallar olan OH, HO2 və RO2-nin sürətli şəkildə yaranmasına səbəb olur ki, bu da ozonun istehsalını sürətləndirir.

Tədqiqatda, trans/cis-2-buten və propilen kimi əsas alken növləri vurğulanıb. Bu birləşmələr, təxminən 90%-lik O3 yaranmasına səbəb olub.

Alimlərin sözlərinə görə, bu kəşf, neft-kimya müəssisələrinin səhər saatlarında emissiyalarını azaldaraq sənaye bölgələrində havanın keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər.


Səidə Mustafa