Çin və Amerika Arasında Ticarət Müharibəsi

Giriş: Son illərdə qlobal iqtisadiyyatda diqqət çəkən əsas məsələlərdən biri Çin və Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) arasındakı ticarət müharibəsidir. Bu qarşıdurma təkcə iki böyük iqtisadi güc arasında deyil, həm də qlobal iqtisadi tarazlığa ciddi təsir göstərən bir münaqişədir. Bu məqalədə, ticarət müharibəsinin səbəbləri, gedişatı, təsirləri və gələcək perspektivləri araşdırılır.
Ticarət Müharibəsinin Tarixi Kökü
ABŞ və Çin arasındakı ticarət müharibəsi 2018-ci ildə Donald Tramp administrasiyasının Çinə qarşı yüksək tariflər tətbiq etməsi ilə genişlənmişdir. Əsas səbəblər arasında aşağıdakılar yer alır:Ticarət balanssızlığı: 2017-ci ildə ABŞ-ın Çinlə olan ticarət kəsiri 375 milyard dollara çatmışdı.İntellektual mülkiyyət hüquqları: ABŞ, Çini texnologiya transferini məcbur etməkdə və patent hüquqlarını pozmaqda ittiham edirdi.Siyasi amillər: ABŞ, Çinin iqtisadi gücünün artmasının qlobal hegemonluq üçün təhlükə yaratdığını düşünürdü.Bu tarixi köklər Çin iqtisadiyyatının güclənməsi ilə ABŞ-ın qlobal iqtisadi liderlik mövqeyinə qarşı meydan oxuması kontekstində formalaşmışdır.
Əsas Münaqişə Nöqtələri: Tariflər və Vergilər: ABŞ, Çindən idxal edilən məhsullara yüksək tariflər tətbiq etdi (təxminən 300 milyard dollarlıq məhsul). Çin isə ABŞ məhsullarına qarşı qarşılıqlı tədbirlər gördü.Texnologiya və Telekomunikasiya: ABŞ-ın Huawei kimi Çin texnologiya nəhənglərinə sanksiyalar tətbiq etməsi rəqabəti daha da gücləndirdi.Ticarət Balansı və Valyuta: ABŞ, Çini yuanın dəyərini manipulyasiya edərək rəqabətdə üstünlük qazanmaqda ittiham etdi.
Hər İki Tərəfin Strategiyaları
ABŞ:
 Tariflər vasitəsilə Çinin ABŞ iqtisadiyyatına olan təsirini azaltmağa çalışdı.
 "America First" strategiyası ilə daxili istehsalı artırmağa fokuslandı.
 Texnologiya sahəsində Çin şirkətlərinə maneələr yaratdı.
Çin:
 Alternativ ticarət tərəfdaşları tapmağa çalışdı (məsələn, Avropa və Afrika).
 Daxili istehlak bazarını genişləndirdi.
 "Made in China 2025" strategiyası ilə texnoloji müstəqilliyi artırdı.
Təsirlər və Nəticələr: İqtisadiyyat: Hər iki ölkədə müəyyən mənfi təsirlər müşahidə olundu. ABŞ-da bəzi sahələrdə istehlakçı qiymətləri yüksəldi, Çində isə ixrac azalması qeydə alındı.Qlobal İqtisadiyyat: Bu müharibə təkcə iki ölkəyə deyil, həm də digər dövlətlərə mənfi təsir göstərdi. Dünya Ticarət Təşkilatının rolu sual altına düşdü.Geosiyasi Məsələlər: Bu münaqişə ABŞ-Çin rəqabətinin təkcə iqtisadi deyil, həm də texnoloji və siyasi sahələrdə güclənməsinə səbəb oldu.
Şəxsi Fikirlər və Gələcək Perspektivlər: Bu ticarət müharibəsi yalnız iqtisadi rəqabət deyil, həm də yeni dünya nizamında güc balansının dəyişməsi ilə bağlıdır. Hər iki ölkənin qarşılıqlı asılılığı nəzərə alındıqda, əməkdaşlıq mümkün, lakin çətin görünür. Məncə, qlobal sabitlik üçün ABŞ və Çin arasında dialoq və güzəştlər əsas rol oynayacaq. Əks halda, bu münaqişə uzunmüddətli iqtisadi böhranlara gətirib çıxara bilər.Hal hazırda hakimiyyətə yenidən gələn Donald Tramp da bu müharibəni davam etdirməkdə israrlıdır.
Nəticə: Çin və ABŞ arasındakı ticarət müharibəsi yalnız iqtisadi deyil, həm də siyasi və texnoloji aspektləri olan qlobal bir qarşıdurmadır. Bu münaqişə qlobal iqtisadi sabitlik üçün təhlükə yaratdığı qədər, yeni əməkdaşlıq imkanlarına da qapı aça bilər. Tərəflərin diplomatik addımları bu müharibənin nəticəsini müəyyən edəcək.

Azərbaycan Universiteti
Abbasov Təbriz