Dejavü fenomeni: Bu hissi yaşadığınız zaman əslində nə baş verir?

Dejavü — bir hadisə və ya vəziyyəti artıq yaşadığınız kimi hiss etdiyiniz qeyri-adi bir duyğudur. Bu fenomen insanların təxminən 60-70%-i tərəfindən azı bir dəfə təcrübə edilir, lakin onun dəqiq səbəbləri hələ də tam olaraq aydın deyil.

Dejavü nədir?

"Dejavü" (fransızcadan tərcümədə "artıq görülmüş") bir anlıq tanışlıq hissidir. Məsələn, heç vaxt olmadığınız bir yerdə sanki orada əvvəllər də olmusunuz kimi hiss edə bilərsiniz.

Nə baş verir?

Elm adamları dejavünün yaranma səbəblərini bir neçə nəzəriyyə ilə izah edirlər:

Beynin yaddaş prosesləri:

Dejavü beyində yaddaşın işləmə mexanizminin müvəqqəti "nasazlığı" ilə bağlı ola bilər. Beyin yeni bir vəziyyəti artıq yaşanmış bir xatirə kimi səhv emal edir.

İkiqat emal nəzəriyyəsi:

Beynin informasiyanı emal etməsi zamanı sinxronlaşdırma problemi yaranır. Görülən məlumatın bir hissəsi yaddaşa normaldan bir az gec çatır, buna görə də bu təcrübə tanış hiss edilir.

Beynin elektrik aktivliyi:

Araşdırmalara görə, xüsusilə epilepsiya xəstələrində dejavü beyindəki elektrik siqnallarının müvəqqəti pozuntusunun nəticəsi ola bilər.

Psixoloji və emosional faktorlar:

Yuxusuzluq, stress və yorğunluq beyində dejavü hissini artıran amillərdən ola bilər.
Bəzi insanlar dejavünü daha çox yaşadıqları emosional vəziyyətlə əlaqələndirirlər.

Mistik izahlar:

Bəzi inanclara görə, dejavü insanın keçmiş həyatına aid bir yaddaşın qalıqları və ya gələcəyi hiss etmə fenomeni kimi izah edilir. Lakin elm bu iddiaları dəstəkləmir.

Dejavü təhlükəlidirmi?

Adətən, dejavü təhlükəli hesab edilmir və beynin normal fəaliyyətinin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Ancaq bu hiss tez-tez təkrarlanırsa və ya digər nevroloji simptomlarla müşayiət olunursa (baş ağrısı, qarışıqlıq və ya yaddaş problemləri), həkimə müraciət etmək tövsiyə edilir.

Dejavü beynimizin necə işlədiyini öyrənmək üçün hələ də sirli və maraqlı bir pəncərə olaraq qalır.

Səidə Mustafa