Ən təhlükəli yoluxucu xəstəliklər

Ən təhlükəli yoluxucu xəstəliklər, yüksək yoluxma sürəti, ağır simptomlar və yüksək ölüm nisbəti ilə tanınır. Tarix boyu bəzi infeksiyalar milyonlarla insanın həyatına son qoymuş və ciddi ictimai sağlamlıq problemlərinə səbəb olmuşdur. Bu xəstəliklərdən bəziləri aşağıdakılardır:

1. Ebola Virus Xəstəliyi
Təsiri: Qanaxmaya səbəb olan bu ölümcül virus qısa müddətdə orqanların çatışmazlığına və ölümlərə gətirib çıxarır.
Ölüm nisbəti: 25%-90% arasında dəyişir.
Yoluxma yolu: Yoluxmuş insanların qanı, bədən mayeləri və ya çirklənmiş materiallarla təmas.
2. Vərəmdən Əmələ Gələn Aktiv Tuberkuloz (Vərəm)
Təsiri: Xüsusilə ağciyərləri təsir edən bu xəstəlik, müalicə olunmadıqda ağır nəticələrə gətirib çıxarır.
Ölüm nisbəti: Müalicə olunmayan hallarda 50%-dən yuxarı.
Yoluxma yolu: Tənəffüs yolları ilə yayılan hava damcıları.
3. HİV/AIDS
Təsiri: İmmunitet sistemini zəiflədərək digər infeksiyalara və xəstəliklərə qarşı müdafiəsiz vəziyyət yaradır.
Ölüm nisbəti: Müalicə edilmədikdə yüksəkdir, lakin müasir dərmanlarla ömrü uzatmaq mümkündür.
Yoluxma yolu: Cinsi təmas, qan köçürülməsi, yoluxmuş anadan körpəyə.
4. Qara Taun (Yersiniya Pestis)
Təsiri: Tarixdə pandemiyalara səbəb olmuş bu xəstəlik, müasir antibiotiklərlə müalicə edilsə də, hələ də təhlükəli sayılır.
Ölüm nisbəti: Müalicəsiz halda 30%-100%.
Yoluxma yolu: Çirklənmiş heyvanlardan və ya həşəratlardan insanlara keçə bilər.
5. COVID-19 (SARS-CoV-2)
Təsiri: Tənəffüs yollarını və digər orqan sistemlərini təsir edən, qlobal pandemiyaya səbəb olmuş xəstəlik.
Ölüm nisbəti: 1%-dən 5%-ə qədər, lakin yaşa və sağlamlıq vəziyyətinə görə dəyişir.
Yoluxma yolu: Hava-damcı yolu ilə, xüsusilə nəfəs alarkən və öskürərkən yayılan virus.
6. Malyariya
Təsiri: Parazitlərin səbəb olduğu bu xəstəlik hər il milyonlarla insana təsir edir.
Ölüm nisbəti: Müalicə olunmadıqda ağır formalarda yüksəkdir.
Yoluxma yolu: Encephalit cinsi ağcaqanadlar vasitəsilə.
7. Qızılca (Measles)
Təsiri: Uşaqlarda ciddi fəsadlara səbəb ola bilən virus, yüksək yoluxucudur.
Ölüm nisbəti: 10%-ə qədər, xüsusilə peyvənd olunmayan bölgələrdə.
Yoluxma yolu: Hava yolu ilə asanlıqla yayılır.
8. Marburg Virusu
Təsiri: Ebola virusuna bənzər ağır qızdırma və qanaxmaya səbəb olur.
Ölüm nisbəti: 24%-dən 88%-ə qədər.
Yoluxma yolu: Yoluxmuş insanların və heyvanların bədən mayeləri ilə təmas.
9. Qripin Ağır Növləri (Pandemik Qrip)
Təsiri: Xüsusilə "donuz qripi" (H1N1) və "quş qripi" (H5N1) kimi növlər geniş yayılaraq ağır fəsadlara səbəb ola bilir.
Ölüm nisbəti: 2%-dən yuxarı, pandemiyanın şiddətinə görə dəyişir.
Yoluxma yolu: Hava damcı yolu ilə.
10. Lassa Qızdırması
Təsiri: Qərbi Afrikada geniş yayılan bu xəstəlik qanaxma ilə müşayiət olunan viral infeksiyadır.
Ölüm nisbəti: 15%-ə qədər ağır hallarda.
Yoluxma yolu: Çirklənmiş yemək, su və ya yoluxmuş heyvanlar.
Yoluxucu Xəstəliklərə Qarşı Mübarizə
Təhlükəli yoluxucu xəstəliklərə qarşı əsas müdafiə tədbirləri arasında peyvənd olunma, şəxsi gigiyena qaydalarına riayət, sağlam qidalanma və vaxtında tibbi yardıma müraciət yer alır. Qlobal miqyasda bu xəstəliklərin yayılmasını dayandırmaq üçün həm fərdi, həm də ictimai səviyyədə səylər vacibdir.

Eltun Məmmədov