Dəm qazından zəhərlənmə zamanı nə etməli?

Dəm qazı (karbon monoksid, CO) rəngsiz və qoxusuz bir qazdır, buna görə də onun təsirini hiss etmək çətindir. Dəm qazından zəhərlənmə həyati təhlükə yarada bilər və təcili müdaxilə tələb edir. Belə bir vəziyyətdə atılmalı olan addımlar aşağıda göstərilib:

Zəhərlənmə əlamətləri
Dəm qazından zəhərlənmə aşağıdakı əlamətlərlə müşahidə edilə bilər:

Baş ağrısı
Başgicəllənmə
Ürəkbulanma və qusma
Halsızlıq və yuxululuq
Nəfəs darlığı
Huşun itirilməsi
Əgər bu əlamətlər qapalı və ventilyasiyasız məkanda olarkən yaranırsa, dəm qazından zəhərlənmə ehtimalı yüksəkdir.

Təcili Addımlar
1. Zəhərlənmiş şəxsi təhlükəsiz yerə çıxarın
İlk olaraq zəhərlənmiş şəxsi dəm qazı mənbəyindən uzaqlaşdırın.
Əgər şərait təhlükəsizdirsə, qapı və pəncərələri açaraq otağı havalandırın.
Şəxsin həyatını təhlükəyə atmamaq üçün ehtiyatlı olun.
2. Təcili tibbi yardım çağırın
Dərhal təcili yardım xidməti ilə əlaqə saxlayın (Azərbaycanda 103 nömrəsi ilə).
Zəhərlənmə əlamətlərini və vəziyyətin təfərrüatlarını operatora bildirin.
3. Havalandırma təmin edin
Dəm qazının yığılmasını dayandırmaq üçün qaz cihazlarını və ya digər mənbələri söndürün (lakin bunu təhlükəsiz şəraitdə edin).
4. Huşunu itirmiş şəxsə yardım edin
Əgər zəhərlənmiş şəxs huşunu itiribsə, onu yan üstə uzadın (sabit yan vəziyyət). Bu, nəfəs yollarının açıq qalmasını təmin edəcək.
Nəbzi və nəfəsini yoxlayın.
Nəbz və nəfəs yoxdursa, ürək-ağciyər reanimasiya (CPR) tətbiq edin (bu bacarığınız varsa).
5. Oksigen təmin edin
Tibbi yardım gələnədək əgər mümkündürsə, zəhərlənmiş şəxsi açıq havaya çıxarın.
Tibbi yardım gəldikdən sonra adətən zərər çəkmiş şəxsə oksigen maskası ilə yüksək dozada oksigen verilir.
Profilaktika
Dəm qazından zəhərlənmənin qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirləri görmək vacibdir:

Qaz cihazlarını mütəmadi olaraq yoxlatdırın və düzgün ventilyasiyaya əmin olun.
Dəm qazı detektorları quraşdırın. Bu cihazlar zəhərli qazın səviyyəsi artdıqda xəbərdarlıq edir.
Qapalı məkanlarda kömür, qaz və ya odun yandırmayın.
Bacalar və havalandırma sistemlərinin təmizliyini təmin edin.

Dəm qazından zəhərlənmə təcili müdaxilə tələb edən bir vəziyyətdir. Erkən tədbir və düzgün yanaşma həyati təhlükəni azalda bilər. Zəhərlənmə riski olan hallarda dərhal təhlükəsizliyə əməl edin və tibbi yardıma müraciət edin.

Eltun Məmmədov