Kişilərdə süd vəzi xərçəngi: Az rast gəlinir, amma həyati təhlükə daşıyır

Süd vəzi xərçəngi əsasən qadınlarla əlaqələndirilsə də, kişilərdə də görülə bilən ciddi bir sağlamlıq problemidir.

Hər 100 süd vəzi xərçəngi halından biri kişilərdə rast gəlinir. Lakin çox zaman məlumat azlığı səbəbilə xəstəlik gec diaqnoz edilir.

ABŞ-da hər il təxminən 1.500 kişiyə süd vəzi xərçəngi diaqnozu qoyulur. Bu, ümumi halların 1%-dən azını təşkil edir. Lakin mütəxəssislər vaxtında diaqnoz və düzgün müalicə ilə bu xəstəliyin nəzarət altına alınmasının mümkün olduğunu bildirirlər.

Harvard Universitetindən onkoloq Prof. Dr. Judy Garber və İngiltərə Xərçəng Araşdırma Mərkəzindən Prof. Dr. Ian Fentiman kişilərdə süd vəzi xərçənginin səbəbləri, əlamətləri və müalicə üsullarını diqqətə çatdırıblar.

Kişilərdə süd vəzi xərçənginin səbəbləri:

Kişilərdə süd vəzi xərçəngi süd vəzisindəki hüceyrələrin nəzarətsiz şəkildə çoxalması ilə yaranır. Kişilərdə süd vəzi toxuması daha az olsa da, burada da xərçəng inkişaf edə bilər.

Əsas risk faktorları:

Genetik meyillilik: BRCA1 və BRCA2 gen mutasiyaları riski artırır. Ailəsində süd vəzi xərçəngi olan kişilərdə risk 2-3 dəfə çoxdur. BRCA2 mutasiyasını daşıyan kişilərdə risk 80 qat arta bilər.

Hormon pozğunluğu: Östrojenin artması (qaraciyər xəstəlikləri, hormon müalicələri və s.) riski yüksəldir.

Həyat tərzi: Alkoqol, piylənmə və fiziki hərəkətsizlik riski artırır. 2023-cü ildə yayımlanan bir araşdırma, artıq alkoqol qəbulunun riski 30% artırdığını göstərib.

Radiasiya təsiri: Gənc yaşda sinə bölgəsinə radiasiya almış şəxslərdə risk artır.

Əlamətlər: Erkən diaqnoz həyat xilas edir

Kişilərdə süd vəzi xərçəngi adətən 60-70 yaşda rast gəlinir, lakin daha erkən yaşda da müşahidə oluna bilər. Əlamətlərə bunlar daxildir:

Sinədə və ya qoltuqaltında kütlə

Süd vəzi başında qanlı axıntı

Dəridə büzüşmə, içə çəkilmə və qızartı

Əlamətlər çox vaxt xoşxassəli ginekomastiya ilə qarışdırıldığı üçün diaqnoz gecikə bilər. Erkən diaqnoz müalicə uğurunu xeyli artırır – erkən mərhələdə sağ qalma göstəricisi 90%-dən yüksəkdir.

Müalicə və ümid:

Kişilərdə müalicə qadınlarla eynidir. Əksər hallarda əməliyyat (mastektomiya) və hormon müalicələri tətbiq olunur. Tamoksifen adlı hormon dərmanına kişilər qadınlara nisbətən daha tez reaksiya verirlər.

Profilaktika üçün:

Sağlam çəki

Mütəmadi fiziki aktivlik

Alkoqoldan uzaq durmaq

Riskli şəxslər üçün genetik testlər

Science jurnalında yayımlanan yeni araşdırma, xolesterinin bir yan məhsulunun xərçəng yaranmasına səbəb ola biləcəyini göstərib. Bu isə xolesterinə qarşı dərmanların gələcəkdə profilaktik rolu ola biləcəyini gündəmə gətirib.

Ulusum.az