Siqaret və artıq çəki – böyrək xərçənginin əsas səbəbləri

Son zamanlar tibbi ictimaiyyət dünyada kişilər arasında böyrək xərçənginin artması barədə narahatlıq bildirir. Beynəlxalq Xərçəng Tədqiqat Agentliyinin (IARC) məlumatına görə, hər il təxminən 250 min insan bu xəstəliklə üzləşir və kişilər bu diaqnozu qadınlardan dörd dəfə daha çox alırlar. “Gazeta.Ru”ya danışan “SM-Klinika”nın onkouroloqu Aleksandr Sısoyev xəstəliyin artmasının əsas səbəblərindən bəhs edib.

Böyrək hüceyrəli karsinoma — xərçəngin ən geniş yayılmış və ən təhlükəli növüdür və bütün onkoloji halların 90%-ə qədərini təşkil edir. Həkimin sözlərinə görə, bu növ xərçəngin inkişafına əsasən xarici amillər təsir göstərir və onların içində ən önəmli rol siqaret çəkməkdir.

“Avropalı həmkarlarımızın 2024-cü ildə apardığı tədqiqatlar siqaret çəkilməsi ilə böyrəkdə onkoloji prosesin inkişafı arasında əlaqənin olduğunu göstərdi. Gündə 20-dən çox siqaret çəkənlərdə böyrək hüceyrəli xərçəng riski iki dəfə artır. Hamı nikotinin zərərini bilir, amma tütün tüstüsündə benzol və nitrozaminlər kimi daha zərərli maddələr də var. Tez-tez siqaret çəkmək bu maddələrin böyrək toxumasında, xüsusilə fincançıq və pelvis bölgəsində, geri dönməz mutasiyalara və şişin yaranmasına səbəb olur. Qeyd etmək lazımdır ki, böyrək xərçəngi çox aqressivdir və tez-tez digər orqanlara metastaz verir — ən çox böyrəküstü vəzilərə, qaraciyərə, ağ ciyərlərə və sümüklərə,” — deyə Sısoyev vurğulayıb.

Digər səbəblər arasında artıq çəki də var. Xüsusilə piylənmə problemi olanlarda böyrək xərçəngi halları yüksəkdir. Endokrin pozuntular, o cümlədən insulinə qarşı davamlılıq, lipid mübadiləsinin pozulması və “pis” xolesterinin (aşağı sıxlıqlı lipoproteinlərin) yüksəlməsi onkogenezin yaranmasına şərait yaradır.

Hipertoniyaya da ayrıca diqqət lazımdır. Uzunmüddətli antihipertenziv dərmanların qəbulu böyrək hipoksiyasına (oksigen çatışmazlığına) səbəb ola bilər. Bu vəziyyət sərbəst radikalların artmasına gətirib çıxarır ki, onlar sağlam hüceyrələri zədələyir və sidik-cinsiyyət sistemində xərçəng dəyişikliklərinin inkişafına kömək edir.

Xroniki böyrək xəstələri də risk qrupundadır. Uzun müddətli piyelonefrit və polikistik böyrək xəstəlikləri böyrək hüceyrəli karsinomaya səbəb ola bilər. Xroniki iltihab, xüsusilə müalicə edilmədikdə, toxumalarda xərçəng dəyişikliklərinin riskini artırır.

Böyrək xərçəngi nadir hallarda, təxminən 4% hallarda genetik və irsi səbəblərlə bağlıdır. Bu, Hipel-Lindau və Birt-Hogg-Dube sindromları kimi nadir irsi patologiyalarla əlaqədardır. Bu xəstəliklər gənc yaşda böyrək, sidik kisəsi və digər orqanlarda şişlərin yaranmasına səbəb olur və xərçəng xəstəliyinin sürətlə inkişaf etməsi ilə seçilir.

Sısoyevin sözlərinə görə, böyrək xərçənginin qarşısını almaqda əsas məqam şəxsi vərdişlərə nəzarət etməkdir.

“Zərərli həyat tərzi onkoloji prosesin əsas tetikleyicisidir. Siqaret çəkməyə davam etmək və özünüzü xəstəlik riskinə məruz qoymaq sizin seçiminizdir. Amma məncə, sağlamlığınız naminə düzgün qərarlar vermək daha məqsədəuyğundur. Və müntəzəm müayinələri unutmamaq lazımdır — əsasən böyrəklərin USM, KT, MRT, qan və sidik analizləri,” — deyə onkouroloq məsləhət verib.

Ulusum.az