"Feyk" xəbərlərə daha çox kim inanır?- Araşdırma

Alman alimi Maks Plank və İnsan İnkişafı İnstitutunun tədqiqatçıları, onlayn dezinformasiya və kimlərin buna daha çox meylli olduğunu öyrənmək məqsədilə genişmiqyaslı meta-analiz aparıblar. Nəticələr bir çox yayılmış stereotipləri təkzib edib.

Araşdırma Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) elmi jurnalında dərc edilib.

Mütəxəssislər 31 eksperimentin nəticələrini təhlil edərək 256,337 qərarın 11,561 iştirakçı tərəfindən verildiyini müəyyən ediblər.

Məlum olub ki, təhsil dezinformasiyaya qarşı qoruyucu deyil. Ali təhsilli insanlar da təkzib edilən məlumatlara inanmağa meyilli olurlar, eynilə təhsili olmayanlar kimi. Bu, universitetlərdə inkişaf etdirilən tənqidi düşüncənin insanları feyklərə qarşı daha az həssas edəcəyini düşünən nəzəriyyəni şübhə altına alır.

Bundan əlavə, yaşlı insanlar saxta məlumatı daha yaxşı aşkar edirlər. Yaşlı nəsilin dezinformasiyaya daha həssas olduğu barədə stereotiplərin əksinə, tədqiqat göstərib ki, yaşlı insanlar daha çox səhv xəbərləri düzgün müəyyən edirlər. Lakin onlar bu cür məlumatları tez-tez internetdə paylaşırlar.

Analitik düşüncə hər zaman kömək etməz. Yüksək analitik bacarıqlara malik insanlar saxta məlumatı daha yaxşı aşkar edirlər, amma eyni zamanda motivasiyalı düşünməyə (kognitiv proses) daha meyllidirlər — yəni öz inanclarını səhv olsa da müdafiə edirlər.

Tanışlıq effekti mühüm rol oynayır. Əgər iştirakçılar artıq başlığı görmüşsə, onlar onu daha çox doğru hesab edirlər. Bu, sosial şəbəkələrdə dezinformasiyanın təkrarlanmasının təhlükəsini vurğulayır.

"Dezinformasiya — gələcək illərdə dünya üçün ən ciddi risklərdən biridir. Bizim nəticələrimiz bu problemin qarşısının alınması üçün daha effektiv strategiyaların hazırlanmasına kömək edəcək", — deyə tədqiqatın həmmüəllifi Ralf Kürvers qeyd edib.



Səidə